مقالات

مقایسه تیر دال و یوبوت

مقایسه دو سقف تیردال و یوبوت در ادامه این مقاله، دلیل ارجحیتِ سقف یوبوت نسبت به تیردال در صنعت ساختمانی را آشکار می‌کند.

  • در هر دو سیستم سقف یوبوت و سقف تیردال، توانایی اجرای سازه با دهانه بلند وجود دارد.
  • قالب‌بندی سقف در سیستم یوبوت، همانند قالب‌بندی دال تخت است با این تفاوت که، در اجرای سقف یوبوت، تیرهای فرعی حذف می‌شود و در نتیجه، قالب‌بندی سقف یوبوت نسبت به سقف تیردال، هزینه بسیار کمتری برای پیمانکار دارد.
  • به دلیل وجود تیرهای اصلی و فرعی آویزدار در سقف تیردال، علاوه بر افزایش حجم و هزینه قالب‌بندی، سرعت اجرا نیز کم بوده و اتمام پروژه به طول می‌انجامد، ضمن اینکه، بخش زیرین سقف تیر دال، حتما باید با استفاده از سقف کاذب پوشانده شود.
  • از دیگر مزایای سقف یوبوت، ضخامت بتن بیشتری دارد و این باعث شده تا سقف در مقابل آتش مقاومتر باشد و در نتیجه، از انتشار آتش در کل ساختمان، جلوگیری شود.
  • بعلت ساختار سقف یوبوت، بلوک‌های تو خالی در داخل بتن ایجاد می‌شود، این مسئله باعث بروز خاصیت عایق صوتی و حرارتی بسیار بالا در سقف ساختمان می‌شود.

مقایسه اجمالی سقف تیردال با سقف یوبوت

به عضوی از سازه­ که نسبت ضخامت آن به عرض و طول آن عضو بسیار کم باشد دال اطلاق می­‌شود. بارهای وارد بر دال، می‌تواند با عملکرد خمشی به تکیه­‌گاه منتقل شود. از نظر سازه­‌ای دال‌­های بتن آرمه عناصر مطلوبی برای پوشش کف یا بام محسوب می‌شوند، به ­طوری­که در ساخت ساختمان­‌های مسکونی، تجاری، اداری و پارکینگ تا عرشه­ پل‌­ها و ساختمان­‌های خاص، از دال‌­های بتن آرمه به طور وسیع برای پوشش کف و سقف تیردال استفاده می‌شود.

دال­‌ها ممکن است به­ صورت دال یک­طرفه و یا دال دوطرفه در سیستم سقف تیردال وجود داشته باشند؛

دال یک­طرفه، از نظر سازه­ای، مشابه یک تیر عریض است که با عملکرد در یک ­جهت و با تحمل لنگرهای خمشی، بار را به تکیه ‌گاه­‌های دو طرف خود منتقل می‌­کند.

در مقابل یک دال دوطرفه، با عملکرد دال در دو جهت متعامد و با تشکیل لنگرهای خمشی قابل مقایسه در دو جهت، بارهای متعامد بر دال، به تکیه‌­گاه­‌ها منتقل می‌شود.

بسته به شرایط تکیه‌گاهی، انواع مختلفی از دال‌ها وجود دارد که عبارتند از: تیر-دال، دال تخت، دال قارچی و دال مشبک.

رایج‌ترین نوع دال، سیستم تیر-دال است که در سازه­‌های بتنی استفاده می‌­شود. در این سیستم، قالب‌بندی و بتن‌ریزی، تیرها و دال، همزمان صورت گرفته و سیستم یک پارچه‌ای تشکیل می‌­شود و بار کف، از طریق دال به تیرهای پیرامون و از آن جا به ستون‌­ها منتقل می‌شود.

نوع دیگر دال، دال تخت است، یک دال دوطرفه که با ضخامت ثابت، مستقیماً روی ستون‌­ها بدون سرستون یا با سرستون قرار می‌­گیرد و تیرها حذف می‌­شوند. این دال برای پوشش کف در ساختمان‌­های با بارهای سبک، نظیر آپارتمان­‌های مسکونی، و با دهانه‌­های 5/4 تا 6 متر مناسب و اقتصادی است. در این ساختمان‌­ها، کف‌سازی، به سادگی روی دال انجام می‌شود و زیر دال، با پوشش مناسب، برای سقف فضای مورد استفاده، آماده می‌­شود. در دال تخت، کنترل دهانه­‌های کناری، ضخامت بیشتری را می‌طلبد؛ از این­ رو در دهانه‌­های کناری از تیرهای لبه‌­ای استفاده می‌­شود.

دال تخت با تیرهای لبه‌ای
دال تخت بدون تیرهای لبه‌ای

اجزای تشکیل‌دهنده دال بتنی

دال تخت دارای اجزای اصلی به شرح زیر است:

  • میلگردهای خمشی
  • بتن
جزئیات اجرایی دال بتنی
اجزای تشکیل دهنده قالب سقف

اجرای دال بتنی

مراحل اجرای یک دال تخت به شرح زیر است:

  1. حمل و انبار نمودن مصالح تشکیل­ دهنده ­ی سقف
  2. اجرای شمع­ گذاری و قالب­ بندی
  3. تعبیه فاصله دهنده­ ها (Spacers) یا لقمه­ ها بر روی قالب
  4. اجرای شبکه آرماتورهای تحتانی و فوقانی
  5. کنترل اجرا و آماده سازی برای بتن­ ریزی
  6. ساخت و انتقال بتن
  7. بتن­ ریزی
  8. پرداخت سطح بتن
  9. عمل­ آوری بتنی

مقایسه اجمالی سقف تیردال با یوبوت

قالب‌بندی دال بتنی

اجزای قالب سیستم سقف تیردال عبارتند از:

  1. صفحه رویه، که می‌­تواند از الوارهای چوبی با ضخامت 15 تا 20 میلیمتر و یا ورق چند لایی و یا پانل‌های فلزی باشد.
  2. پشت بند، که صفحه رویه بر آن متکی است و باعث سختی صفحه رویه می‌­شود.
  3. تیرک، که صفحه رویه و پشت­‌بندها بر آن متکی است و بار وارده را به شمع‌­ها و یا پایه‌های موقت انتقال می‌­دهد.
  4. شمع‌­ها، که بار کل مجموعه را به زمین منتقل می‌کند.

قالب‌های سقف، بنابر نیازهای سازندگان، به مرور زمان تکامل یافته و شکلی امروزی با سرعت نسبتا زیاد پیدا کرده­‌اند، انواع مختلف این قالب‌ها عبارتند از:

  1. قالب­‌های سنتی
  2. قالب‌­های پانلی
  3. قالب‌­های یکپارچه
  4. قالب‌­های میزی
  5. قالب‌­های تونلی

قالب­‌های سنتی

سقف تیردال، که در حال حاضر نیز در حالات خاص مورد استفاده قرار می­‌گیرد، عبارت است از ساخت کلیه اجزای قالب­ به کمک الوارهای چوبی در محل اجرای پروژه. قالب چوبی، در واقع شکل منفی سیستم دال بر روی شمع­‌ها متکی است و با صرف وقت قابل توجه، توسط استادکاران نجار(کفراژبند) ساخته می­‌شود. بی‌شک، عیب بزرگ این سیستم، زمانبر بودن آن است که در پروژه­‌های تولید انبوه، قابل پذیرش نیست.

شکل تکامل یافته‌­ای از سیستم سنتی سقف تیردال، تعویض الوارهای چوبی صفحه رویه، با ورق‌­های چند لایی است که در پوشش قالب، سرعت مناسبی ایجاد می‌­کند.

شمای قالب سنتی دال بتنی

قالب­‌های پانلی

شیوه جدیدی که برای افزایش سرعت قالب­‌بندی سقف ابداع شده، استفاده از پانل‌های پیش‌ساخته است. یک واحد پانل، در واقع صفحه رویه به علاوه پشت‌بندهای مربوط است که به صورت پیش‌ساخته در کارخانه ساخته می‌­شود. همانند پانل دیوار، پانل سقف نیز می‌­تواند به یکی از حالات زیر باشد:

  1. رویه چند­لایی با کلاف و پشت‌بند چوبی
  2. رویه چندلایی با کلاف و پشت‌بند فلزی
  3. رویه فلزی با کلاف و پشت‌بند­های آلومینیومی

برای اجرا، تیرک‌­ها و شمع­‌ها در جای خود مستقر شده و پانل‌­های پیش ساخته روی آن انداخته می­‌شوند و توسط بست‌­های مناسب به یکدیگر یکپارچه می‌­شوند، به طوری­که درز بین دو پانل، کاملاً بسته و مهر گردد. اصولاً نکته مهم در قالب‌­های پانلی، چه در دیوار و چه در سقف، درز بندی مناسب بین پانل‌­ها است.

قالب پانلی دال بتنی

قالب­‌های یکپارچه دال

برای انجام پروژه با سرعت بالا، در صورتی که ابعاد دال، به صورت تیپ بوده و جرثقیل برای حمل قطعات سنگین مهیا باشد، از قالب­‌هایی که یک چشمه دال را به صورت یکپارچه قالب‌بندی می‌­کند، استفاده می‌­شود و باید به تکیه‌­گاه‌­های قالب‌­های یکپارچه، که بر روی دیوار نصب شده است، توجه داشت.

قالب یکپارچه دال بتنی تخت

قالب­‌های میزی

یکپارچه­‌ترین و در نتیجه سریعترین سیستم قالب‌­بندی سیستم سقف تیردال، قالب­‌های میزی است. در قالب میزی، اجزای مختلف قالب، شامل رویه، پشت‌­بند تیرک و پایه، یکپارچه بوده و حمل و نقل و نصب انجام می‌شود. این سیستم، سریعترین سیستم قالب‌­بندی سقف است و در انبوه‌­سازی‌­ها از آن استفاده می‌­شود. حمل و نقل این قالب‌­ها توسط جرثقیل برجی(تاورکرین) را اصطلاحاً پرواز قالب­‌ها می‌­گویند.

قالب میزی

قالب­‌های تونلی

از اشکال نوین قالب­‌های سقف، قالب­‌های تونلی است. در این سیستم قالب ­بندی، قالب دیوار و سقف، یکپارچه است و پس از نصب قالب در محل خود، آرماتوربندی و بتن‌ریزی دیوار و سقف به صورت یکپارچه انجام می‌­شود.

با توجه به همزمانی اجرای دیوار و سقف، سرعت این قالب‌­ها نسبت به قالب‌­های میزی بیشتر است، لیکن قالب ­برداری آن، نیاز به زمان بیشتری دارد و نسبت به قالب­­‌های میزی بیشتر است، لیکن قالب­ برداری آن، نیاز به زمان بیشتری دارد و نسبت به قالب­‌های میزی، دارای محدویت اجرایی است.

قالب تونلی

نحوه ایجاد بازشو، کف ­سازی و پوشش سقف جهت عبور تاسیسات

در نواحی مشترک بین دو نوار ستونی متقاطع دال در سقف تیردال، فقط بازشوهایی به ابعاد یک هشتم عرض نوار در هر جهت، قابل پیش‌بینی است. در نواحی مشترک، بین یک نوار ستونی و یک نوار میانی متقاطع دال، فقط بازشوهایی با ابعاد کمتر از یک چهارم عرض نوار می­‌توان پیش بینی کرد. در نواحی بین دو نوار میانی متقاطع، هر بازشویی با هر اندازه‌ای می‌­توان پیش‌بینی کرد.

برای عبور تاسیسات از کف، چنانچه از سقف کاذب استفاده نشود، با پوکه‌ریزی بر روی کف، به ضخامت مناسب، فضای کافی برای لوله‌­های تاسیساتی ایجاد می‌شود. با این روش وزن مرده سقف، به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند، با این وجود به دلیل سطح کاملا صاف زیر سقف، می­‌توان به جای پرداخت با گچ و خاک و سفیدکاری، از رنگ استفاده کرد.

روش دیگر، اجرای سقف کاذب است؛ اجرای سقف کاذب در سقف‌های دال بتنی نسبت به سایر سیستم‌­های سقف مشکل‌تر است. یک روش اجرایی برای این منظور، تعبیه آویزها و عبور آنها از قالب کف، قبل از بتن‌ریزی است.

در روش دیگر، با استفاده از تفنگ‌های مخصوص، میلگرد آویز را در درون دال شلیک می­‌کنند. در بعضی از سیستم­‌های جدید سقف کاذب، اتصالات خاصی وجود دارد که به زیر سقف پیچ شده و نقش آویز را بازی می‌­کند. پس از نصب آویزها، عملیات اجرا و نصب شاسی فلزی جهت تعبیه پوشش‌های سقف کاذب آغاز می­‌‍شود. لوله­‌های تاسیسات و برق در فضای بین سقف کاذب و سقف سازه‌ای، عبور داده می‌­شوند. ارتفاع آویزها معمولاً بین 8 تا 15 سانتیمتر انتخاب می‌­شود. با اجرای سقف کاذب، پوکه‌ریزی کف به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاسته شده و وزن مرده سقف، کاهش می­‌یابد.

برآورد بهای تمام شده انجام پروژه تیردال

مقدار مصالح مصرفی در سازه به عواملی همچون منطقه لرزه‌خیزی، تعداد طبقات، میزان کفایت دیوارهای برشی، نظم پلان، کاربری، نوع سیستم باربر جانبی و… بستگی دارد. بهای حدودی مصالح مصرفی در سازه‌های با سیستم سقف تیردال، به قرار زیر است، این مقادیر، متوسط نتایج به دست آمده برای پروژه‌های اجرا شده است.

آنالیز بهای واحد سطح اسکلت برای سقف تیردال(خرداد 99)

تیردال، جز انتخاب‌های متداول، اما قدیمی در صنعت ساختمان‌سازی است و امروز، انتخاب‌های نوین‌تری وجود دارد، که جایگزین مقرون به صرفه تری برای این سیستم سقف به حساب می‌آیند.

سقف وافل و سقف یوبوت، دو سیستم سقف جایگزین هستند که در این سالها بخاطر مزیت‌های چشمگیرشان، تیردال را به الویت‌های پایینتر کارفرمایان و پیمانکاران بدل کرده است.

دانلود مطلب بصورت PDF

درج نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

× ارتباط با کارشناسان گنبد فیروزه